Piyasa Fiyat Araştırması Birim Fiyat Yapıldığı Halde Değerlendirmenin Götürü Yapılması

Piyasa Fiyat Araştırması Birim Fiyat Yapıldığı Halde Değerlendirmenin Götürü Yapılması Mümkün Müdür?

Doğrudan temin ile satın alımı yapılacak mal, hizmet veya yapım işleri için; işin niteliğine göre götürü bedel teklif alınabileceği gibi, her bir kalem için birim fiyat üzerinden teklif alınması da mümkündür, Birim fiyat üzerinden teklif alınan ve ilgili firmalarca da her bir iş kalemi için birim fiyat teklif verilen mal alımlarında, değerlendirmenin toplam bedel üzerinden götürü yapılması sonucu, teklif veren diğer firma/firmalardan daha uygun bedelle mal alınması fırsatının kaçırılmasına neden olunabilmektedir.

Bilindiği gibi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolü Kanununun 68’inci maddesi gereğince dış denetim; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi suretiyle gerçekleştirilir. Nitekim adı geçen Kanunun amacı 1’inci maddede belirtilerek; bu Kanunun kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını düzenlediği hüküm altına alınmıştır. Bu doğrultuda gerek harcama yetkilileri ve gerekse piyasa fiyat araştırması yapan gerçekleştirme görevlileri Kanunun bu ilkesini gözeterek kamu kaynaklarını etkili, ekonomik ve verimli kullanmakla yükümlüdür. 

Bununla beraber 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesi; İdarelere, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sorumlu kılmıştır.

4734 sayılı Kanunun 22’nci maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların; idarece belirlenen kriter ve/veya teknik şartnamelerine uygun şekilde, ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından, piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Örneğin gıda ve temizlik ürünleri için birim fiyatlar üzerinden teklif toplandığını düşünelim. Eğer teklif verenler, fiyat cetvelinde belirtilen her bir iş kalemi için teklif ettikleri birim fiyatlar üzerinden mal vermeyi taahhüt etmişlerse bu durumda değerlendirmenin de toplam götürü bedel üzerinden değil birim fiyat esasına göre her bir iş kalemi üzerinden yapılması gerekir. Zira amaç kamu kaynaklarını verimli kullanmak, aynı kalitedeki ürünü daha uygun bedelle satın almaktır. Diğer türlü daha uygun bedelle mal satın alınması fırsatının kaçırılmasına sebep olunacaktır.

Sonuç olarak doğrudan temin ile satın alımı yapılacak mal, hizmet veya yapım işleri için; işin niteliğine göre götürü bedel teklif alınabileceği gibi, her bir kalem için birim fiyat üzerinden teklif alınması da mümkündür. Kamu kaynağının etkin ve verimli kullanılması, birim fiyat bazında en uygun fırsatın kaçırılmaması ve bu meyanda herhangi bir kamu zararına sebebiyet verilmemesi için değerlendirmenin de alınacak tekliflere uygun yapılması gerekir.